Zabytki

25 marca 2019

Kościół rzymskokatolicki pw. św. Stanisława Kostki w Kosyniu

Kościół wzniesiono w latach 1898-1890 jako cerkiew prawosławną wg projektu Synugowa w miejsce drewnianej cerkwi spalonej w 1877 r. Świątynię zbudowano w stylu bizantyjsko-klasycystycznym na planie zbliżonym do krzyża greckiego. Do prezbiterium przylega od południa prostokątny skarbiec, od północy L-kształtna zakrystia, od zachodu prostokątna kruchta z dwoma przedsionkami po bokach. Okna są zróżnicowane: w prezbiterium zamknięte odcinkowo, w ramionach bocznych oraz kruchcie zamknięte pełnym łukiem, w zakrystii małe, prostokątne. Obiekt jest bogato zdobiony detalami architektonicznymi. Wewnątrz ołtarz główny barokowy przeniesiony z kaplicy seminaryjnej w Janowie Podlaskim.

Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela w Uhrusku

Pierwotny drewniany kościół wzniesiony w 1551 r. przez starostę chełmskiego Mikołaja Uhrowieckiego spłonął w 1676 r. Na jego miejscu stanął obecny ukończony w 1678 r. Po pożarze w 1807 r. i obrabowaniu w 1812 r. kościół poddano gruntownej restauracji w roku 1837 w duchu późnego klasycyzmu, w tym okresie podwyższono mury i wybudowano fasadę zachodnią oraz wolnostojącą dzwonnicę. W 1949 roku kościół został po raz kolejny odnowiony, a w 1954 dobudowano od południa drugą zakrystię i kaplicę co przywróciło bryle świątyni symetrię. W tym samym roku od frontu postawiono kruchtę, która przysłoniła frontową fasadę. Świątynia jest jednonawowa, od 1954 r. na planie krzyża. Nawa trzyprzęsłowa z nową kruchtą od zachodu oraz dwiema symetrycznymi kaplicami po bokach. Prezbiterium jednoprzęsłowe, zamknięte trójbocznie z dwoma zakrystiami po bokach. Wnętrze pokryte jest stropami tylko północna zakrystia sklepiona jest kolebką. Wokół nawy i prezbiterium obiega gzyms. Przy kościele zlokalizowane są inne obiekty zabytkowe, tj. zakrystia, dzwonnica i plebania.
Budynek plebanii prawdopodobnie został wzniesiony między 1885 a 1890 rokiem w miejsce starego, który uległ spaleniu. Pierwotnie kryty gontem, w okresie międzywojennym ceramiczną dachówką zmienioną w 1965 roku na eternit. W 1948 roku wnętrze wyremontowano. W końcu lat 80-tych od zachodu na całej długości budynku dobudowano aneks. W 1996 r. przebudowano od południa ganek.
Dzwonnica została wzniesiona w roku 1837 w związku z przebudową kościoła. Jest murowana, dwukondygnacyjna, utrzymana w stylu neoklasycystycznym. Z zewnątrz podkreślona jest gzymsami kordonowymi. Z czterech stron otwarta jest przeźroczami dzwonowymi zamkniętymi półkoliście. Gzyms wieńczący jest profilowany.

Cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Uhrusku

Cerkiew prawosławna w Uhrusku – budynek obecnej cerkwi został wzniesiony w 1849 roku jako świątynia unicka. Obiekt jednowieżowy utrzymany w stylu klasycystyczno-bizantyjskim, zawiera także elementy neoromańskie. Świątynia jest jednonawowa, wnętrze przykryte drewnianym stropem imitującym sklepienie.

Cmentarz parafialny rzymskokatolicki w Uhrusku

Cmentarz usytuowany w pobliżu zachodniego krańca wsi. Założony został w XVIII wieku, jego pow. Wynosi 1,9 ha. Najstarszy grób z zachowanym nagrobkiem pochodzi z 1842 r. Na cmentarzu znajduje się pomnik Leona Kunickiego – właściciela majątku Stulno.

Cmentarz rzymskokatolicki w Kosyniu – leży przy drodze prowadzącej do koloni Józefów – Huta. Został założony w 1946 roku na planie prostokąta z aleją główną i dwoma alejami bocznymi. Okopany jest fosą, porasta go starodrzew.

Cmentarz prawosławny w Kosyniu

Cmentarz położony na skraju lasu. Początkowo był to cmentarz unicki, później prawosławny. Znajdują się tu także groby katolickie. Założony został na przełomie XVIII/XIX wieku. Układ kompozycyjny oparty na planie czworoboku. Cmentarz usytuowany jest na stoku łagodnie opadającego wzniesienia w kierunku wschodnim. Powierzchnia cmentarzy wynosi 1,3 ha. Teren porośnięty starodrzewiem. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1887 r. Stan nagrobków jest różny – pochodzące z XX wieku są w stanie dobrym, pozostałe w różnym stopniu zniszczenia, drewniane krzyże zmurszałe.

Cmentarz prawosławny w Siedliszczu

Założony w pierwszej połowie XIX wieku jako cmentarz unicki. Zajmuje powierzchnię 0,37 ha. Założony został na planie prostokąta, przypadkowa aleja dzieli cmentarz na nierówne części. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1856 r. (nagrobek księdza Ulanickiego, proboszcza parafii w Uhrusku). Stan zachowania mogił różny.

Cmentarz prawosławny w Uhrusku – Kobylice

Położony w rejonie przysiółka Kobylice. Założony w drugiej połowie XIX wieku, zajmuje powierzchnię 0,7 ha. Początkowo funkcjonował jako cmentarz unicki, później jako prawosławny. Układ kompozycyjny oparty na planie prostokąta. Zły stan zachowania nie pozwala na odczytanie układu komunikacyjnego. Teren cmentarza porośnięty jest niską i wysoką zielenią. Najstarszy nagrobek Apoloni Smoleniec pochodzi z 1900 roku.

Cmentarz przycerkiewny w Uhrusku – założony został w połowie XIX wieku. Układ kompozycyjny oparty na planie prostokąta z murowaną cerkwią pośrodku. W rogu południowo – wschodnim ocalał jedyny nagrobek z 1931 roku. Obecnie cmentarz porasta różnogatunkowy drzewostan.

Cmentarz ewangelicki w Piaskach – założony przez osadników niemieckich w drugiej połowie XIX wieku. Powierzchnia 0,6 ha. Plan nieregularnego trójkąta. Obecnie cmentarz jest zupełnie niewidoczny, porośnięty lasem.

Cmentarz prawosławny w Zbereżu

Położony w lesie 1 km od wsi. Założony w połowie XIX wieku. Ma kształt nieregularnej bryły geometrycznej, powierzchnia 225 arów. Granice i układ komunikacyjny zatarte. Większość nagrobków jest w złym stanie. Najstarszy datowany nagrobek pochodzi z 1881 roku.

Cmentarz unicki przycerkiewny w Zbereżu – pochodzi z przełomu XVIII/XIX wieku. Położony na wzniesieniu, ma kształt owalny. Został zdewastowany przez Niemców podczas II wojny światowej. Nie ma zachowanych nagrobków.